Adalet Bakanlığı tarafından hukuk sistemine kazandırılan arabuluculuk iş, ticari ve tüketici uyuşmazlıklarda başarı ile uygulanıyor. Arabuluculuk sayesinde hukuk uyuşmazlıkları mahkemelere gidilmeden tarafların rızasıyla hızlıca çözüme kavuştu.

Adalet Bakanlığının hukuk mahkemelerinde uyuşmazlıkların süratle çözüme kavuşması için hayata geçirdiği alternatif çözüm yöntemlerinin biri de arabuluculuk uygulaması. Uyuşmazlıkların kalıcı biçimde tarafların rızasıyla ve süratle çözüme kavuşmasında katkı sağlayan arabuluculuk 2013 yılında ihtiyari olarak başlamıştı. Uygulama iş uyuşmazlıklarında 1 Ocak 2018, ticari uyuşmazlıklarda 1 Ocak 2019 ve tüketici uyuşmazlıklarında ise 28 Temmuz 2020’den itibaren zorunlu olarak uygulanıyor.

Arabuluculuk uygulamasında bugüne kadar müzakeresi tamamlanan 1 milyon 709 bin 976 dosyadan 1 milyon 169 bin 949’u anlaşma ile sonuçlandı. Başarı oranı ise yüzde 68 olarak gerçekleşti. Bu başarı oranı vatandaşların büyük çoğunluğunun hukuki ihtilaflarının çözümünde işlevsel bir araç haline gelen arabuluculuğu tercih ettiğini gösteriyor.

Arabuluculuk iş ve ticaret mahkemelerinin iş yükünü de azalttı. Yıllık ortalamalara bakıldığında 450 iş mahkemesinin ve 65 ticaret mahkemesinin bir yılda baktığı dosya, arabulucular tarafından kısa sürede çözüme kavuşturuldu.

İŞ UYUŞMAZLIKLARINDA DOSYALAR 20 GÜNDE ÇÖZÜLÜYOR

İş uyuşmazlıklarında 2020 yılında müzakeresi tamamlanan 276 bin 597 dosyadan 145 bin 384’ü anlaşma ile sonuçlandı ve başarı oranı yüzde 53 oldu. Üstelik bu dosyalar ortalama 20 gün gibi kısa bir sürede çözüme kavuştu. Uygulamanın başladığı 1 Ocak 2018’den bugüne ise müzakeresi tamamlanan 1 milyon 14 bin 132 dosyadan 614 bin 981 dosyada başarı sağlandı. Üç yılın toplam başarı ortalaması ise yüzde 61 olarak gerçekleşti.

İş mahkemelerinde bir dosyanın karara bağlanması ilk derecede ortalama 555 gün sürerken, Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay da geçen sürelerle birlikte bu süre ortalama 1000 günü buluyordu. Arabuluculuk kapsamında ise iş uyuşmazlıkları ortalama 20 günde arabulucular tarafından çözüme kavuşturuluyor.

TİCARİ ARABULUCULUKTA 141 BİN DOSYADA ANLAŞMA SAĞLANDI

Ticari arabuluculukta ise 2020 yılının tamamında müzakeresi tamamlanan 121 bin 359 dosyadan 61 bin 653 dosyanın çözüme kavuşması ile yüzde 51’lik başarı sağlandı. 1 Ocak 2019’dan bugüne ise 263 bin 542 dosyanın 141 bin 130’unda anlaşma sağlandı ve başarı oranı yüzde 54 olarak gerçekleşti. 

Yine ticari davaların karara bağlanma süresi ilk derece mahkemelerinde ortalama 547 gün sürerken, Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay da geçen sürelerle birlikte bu süre ortalama 1000 günü buluyordu. Alternatif çözüm yolu arabuluculuk sayesinde ise ticari uyuşmazlıklar ortalama 30 günde çözüme kavuşuyor.

TÜKETİCİ UYUŞMAZLIKLARINDA YÜZDE 60’A YAKIN BAŞARI

Tüketici uyuşmazlıklarında uygulamanın başladığı 28 Temmuz 2020’den bugüne kadar 23 bin 72 dosya arabulucuya gitti ve bu dosyalardan 13 bin 639’u çözüme kavuştu. Başarı oranı ise yüzde 59 oldu. 

Bilindiği gibi tüketici uyuşmazlıklarına ilişkin dava şartı arabuluculukta tüketiciye hiçbir masraf veya ücret yansıtılmıyor. Tarafların anlaşması durumunda tüketiciye düşen ücret Adalet Bakanlığı tarafından ödeniyor. Anlaşamama durumunda da tüketiciden herhangi bir ücret talep edilmiyor. Tarafların anlaşmama durumunda dava açma hakları saklı kalıyor. Tüketici uyuşmazlıklarında dava süreci ortalama 425 gün sürmekte iken, arabulucuya başvurulması durumunda uyuşmazlıklar ortalama 20 gün gibi kısa bir sürede çözüme kavuşuyor.