Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, küresel salgının, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de birey davranışlarını, toplum psikolojisini, eğitim-öğretim yöntemlerini ve ticari faaliyetleri derinden etkilediğini kaydederek, “Ekonomiden bireyler arası ilişkilere kadar birçok sosyal ve toplumsal kuramın yeniden tasarlandığı bir süreci hep birlikte yaşıyoruz.” dedi.

Bakan Varank, TÜBİTAK’ın, “COVID-19 ve Toplum: Salgının Sosyal, Beşeri ve Ekonomik Etkileri, Sorunlar ve Çözümler” başlıklı çağrısı kapsamında desteklenen projelerden elde edilen bulguların paylaşıldığı çevrim içi çalıştaya, video konferans yöntemiyle katıldı. Programın açılışında konuşan Bakan Varank, Covid-19 salgınının etkilerine değinerek özetle şunları söyledi:

ÇOK BOYUTLU ETKİ: Küresel salgın, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de birey davranışlarını, toplum psikolojisini, eğitim-öğretim yöntemlerini ve ticari faaliyetleri derinden etkiledi, etkilemeye devam ediyor. Pandeminin neden olduğu çok boyutlu bu etkilerin kapsamlı olarak anlaşılmasına ve çözüm önerileri geliştirilmesine yönelik özgün çalışmalara ihtiyaç duyuyoruz.

97 PROJE: Bu ihtiyaca cevap vermek üzere TÜBİTAK Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında, salgının daha başlangıç döneminde, proje çağrımızı açtık. 160 farklı kurumdan 682 proje önerisinin sunulduğu çağrı kapsamında bizden destek alan 97 proje ile ilgili elde edilen bulgular iki günlük konferansımız süresince paylaşılacak.

DESTEKLENEN PROJELER: Destek verdiğimiz projeler arasında, pandemi sürecine yönelik birçok somut çözüm ve önerinin ortaya konulduğu uygulamalı çalışmalar da yer alıyor. Yapay zeka destekli öğrenci izleme ve değerlendirme sistemi geliştirilmesi, yükseköğretimde uygulamalı derslerde çevrim içi eğitime yönelik etkileşimli arayüz tasarlanması, aday öğretmenler için elektronik mentorluk programı, Pandemi ile ilişkili psikolojik zorlanmaların değerlendirildiği psikolojik eğitim paketleri, özel gereksinimli çocuklar için çevrimiçi destek programı. Sağlık çalışanlarımıza yönelik sanal ortamda psikolojik destek programı geliştirilmesi, yine sağlık çalışanlarının yükünü azaltabilecek yeni tele-sağlık hizmet entegrasyonlu analiz yazılımı.

MİHENK TAŞI: Ekonomiden bireyler arası ilişkilere kadar birçok sosyal ve toplumsal kuramın yeniden tasarlandığı bir süreci hep birlikte yaşıyoruz. İkinci dünya savaşı yeni dünya düzeninin kurulmasında nasıl bir etkiye sahip olduysa, Covid-19 da önümüzdeki dönemin mihenk taşı olmaya en güçlü aday.

E-TİCARET HACMİ: Uzaktan alışveriş pandemi süreciyle birlikte daha yoğun bir şekilde insanımızın hayatına girmiş durumda. Artık daha az nakit kullanıyor, kartla daha fazla alışveriş yapıyoruz. Kredi kartı ile yapılan market ve alışveriş merkezleri harcamaları pandemi öncesi döneme göre yaklaşık yüzde 60 artmış durumda. E-ticaret hacmi ise Ticaret Bakanlığımızın yayınlandığı en güncel veri olan Haziran 2020 itibarıyla bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 93 gibi rekor bir artış gösterdi.

ULUSLARARASI TİCARET: Dijitalleşme alanında yaşanan bu ani dönüşüm, kayıtdışılığın azaltılmasından, verginin tabana yayılmasına kadar birçok faydalı dışsallıklar doğuruyor. Diğer taraftan, salgının başlangıç döneminde yaşanan arz şokları uluslararası ticarette korumacılık eğilimlerini güçlendirdi, arz kaynaklarına yakın olmanın önemini artırdı. Önümüzdeki dönemde hem devletlerin hem de çok uluslu şirketlerin ekonomi ve yatırım kararlarında muhtemelen çok önemli trend değişimleri göreceğiz.

UFUK AÇICI ÖNERİLER: Hükümet olarak biz de yaşanmakta olan bu değişimi yakından takip ediyor, imalat sanayinden turizme, eğitimden sağlığa tüm alt yapımızı yeni döneme hazır hale getirmek için yoğun bir mesai harcıyoruz. Bu süreçte bilim insanlarının yapacağı ufuk açıcı analizler, proje ve öneriler süreci yönetmemizde bize çok kıymetli girdiler sağlayacak.

AŞI VE İLAÇ ÇALIŞMALARI: Covid-19 için yerli ve milli aşı ve ilaç çalışmalarına da Bakanlık olarak öncülük ediyoruz. Ar-Ge ve yenilik sisteminde birlikte geliştirme, birlikte başarma odaklı yaklaşımımızın güzel bir örneği olarak, salgın başlar başlamaz COVID-19 Türkiye Platformunu oluşturduk. 47 farklı kurum ve kuruluştan, 436 araştırmacı aşı ve ilaç geliştirme odağında bir araya geldi. Bu platform aracılığıyla; aşı, ilaç ve tanı kitleri alanlarındaki Ar-Ge projelerini fonluyor ve koordine ediyoruz.

GİRİŞİMCİ BİLGİ SİSTEMİ: Uyguladığımız politikaların etki analizlerini yapmak ve işletmelerimizin verimlilik düzeylerini ölçmek üzere Bakanlığımızda bir Girişimci Bilgi Sistemi kurduk. Kurum dışından araştırmacılara da açık olan bu sistemde, Türkiye’deki tüm işletmelerin bilanço ve gelir tablosu gibi finansal verilerini, ürün-ülke seviyesindeki dış ticaret kayıtlarını ve çalışan seviyesindeki sosyal güvenlik kayıtlarını panel veri setleri olarak bir araya getirdik.

ANALİZLER YAPABİLİRSİNİZ: Sosyal bilimlerde veriye dayalı analiz ve kantitatif yöntemler dünyada giderek daha yaygınlaşıyor. Akademisyen ve araştırmacılarımız, Bakanlığımıza gelerek bu verilerle çalışabilir, ülkemizin sosyo-ekonomik sorunları ve politikaları üzerine betimsel ve ekonometrik nitelikli analizler yapabilirsiniz. Son dönemde Girişimci Bilgi Sistemini kullanan birçok araştırmacı başarılı makalelere imza attılar.

TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, Covid-19 sürecinin birçok disiplinin birlikte çalışma gerekliliğini ortaya koyduğunu kaydederek, “Desteklenen projelerimizin yüzde 5 buçuğu sosyal ve beşeri bilimler alanından geliyor.” dedi.