Yargı Reformunun 5’inci paketi olarak adlandırılan ‘İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’ Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına sunuldu. Teklif ile velayet davalarında icra yoluyla yapılan çocuk tesliminin icra sistemi dışına çıkarılması öngörülüyor. Teklifin yasalaşması durumunda çocuk teslimi işlemleri, Çocuk Koruma Kanunu kapsamına alınarak adliyelerde bulunan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerince yürütülecek.

TEKLİFTEKİ DEĞİŞİKLİKLER YRS VE İHEP’İN HEDEF VE AMAÇLARI ARASINDA YER ALIYOR

Adalet Bakanlığınca yürütülen Yargı Reformu Strateji Belgesi (YRS) ile İnsan Hakları Eylem Planı (İHEP) kapsamında yer alan amaç ve hedefler hayata geçirilmeye devam ediliyor. YRS’de ‘Hukuk Yargılamasının Sadeleştirilmesi ve Etkinliğinin Artırılması’ amacı altında ‘Alacaklı ve borçlu arasındaki hassas dengenin gözetilmesi suretiyle, icra satış sistemi yenilenecek ve takiplerde vatandaşlara yansıyan maliyetler azaltılacaktır’ ve ‘Aile hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların yargısal çözümü sürecinde uyuşmazlıkları derinleştiren uygulamaların kaldırılması sağlanacaktır’ hedefleri yer alıyor. İHEP’te ise ‘Mülkiyet Hakkının Daha Etkin Korunması’ amacı alt başlığında ‘İcra Takibi ve Yargılama Süreçlerinden Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi’, ‘Kırılgan Kesimlerin Korunması ve Toplumsal Refahın Güçlendirilmesi’ amacı altında ise ‘Çocukların fiziksel ve ruhsal gelişimlerinin desteklenmesi’ hedefleri bulunuyor.

TEKLİF YASALAŞIRSA ÇOCUK TESLİMİ İŞLEMLERİ, İCRA DAİRELERİNİN FAALİYET ALANINDAN ÇIKARILMIŞ OLACAK   

Yargı reformu kapsamında hedef ve amaçların hayata geçirilmesine yönelik YRS ile İHEP esas alınarak hazırlanan ‘İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’ TBMM Başkanlığına sunuldu. Teklifte, 1932 yılından beri uygulanan çocuk teslimi-icra ilişkisinin kaldırılması hedefleniyor. Yaklaşık 90 yıldır uygulanan mevcut sistemde, boşanmış veya ayrılmış çiftlerin çocukları görmesi sürecinde uyuşmazlık çıkması halinde mahkeme kararını icra daireleri yerine getiriyor. İnsanların kendi çocuğunu görmesi için hem icraya başvurması hem para ödemesini zorunlu kılan mevcut uygulamanın, yeni kanun teklifi ile kaldırılması planlanıyor.

ÇOCUK TESLİMİNİN ADLİ DESTEK VE MAĞDUR HİZMETLERİ MÜDÜRLÜKLERİNCE YAPILMASI ÖNGÖRÜLÜYOR

Yapılacak değişiklikle, teslim konusu olan çocukların örselenmemesi, ruhsal ve bedensel gelişim sürecinde anne veya baba duygusunun eş değerde gözetilmesi ve büyükler arasında yeni çatışmaların önlenmesi hedefleniyor.

Toplam 54 maddeden oluşan kanun teklifi ile çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki kurulması görev yetkisinin, Adalet Bakanlığı Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığına bağlı olan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine verilmesi öngörülüyor.

UZMANLAR ELİYLE ÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARI GÖZETİLECEK

Çocuk teslimi hususunda yapılacak değişikle;

- Teklifle çocuk teslimine ilişkin işlemler, çocuğun üstün yararı doğrultusunda psikolog, pedagog, sosyal çalışmacı, çocuk gelişimci ve rehber öğretmen gibi uzmanlar eliyle yerine getirilmesi,

- Bu süreçte yapılacak tüm işlemlerin tamamen ücretsiz olması, harç alınmaması ve yapılacak tüm masrafların devlet bütçesinden karşılanması,

- Bu işlemlerin çocuğun örselenmesine neden olmayacak şekilde okul ve kreş gibi mekanlarda gerçekleştirilmesi,

- Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararının yerine getirilmesini engelleyenlere disiplin hapsi uygulanması,

- Kişisel ilişki kurulmasına dair kararın gerekleri yerine getirilmemesi halinde çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayet hakkının değiştirilmesi hedefleniyor.

ALACAKLI VE BORÇLUNUN MENFAATİNİN EN ÜST SEVİYEDE KORUNMASI HEDEFLENİYOR

Beşinci yargı paketi olarak adlandırılan kanun teklifi ile yine yaklaşık 90 yıldır icra dairlerince uygulanan fiziki satış usulü kaldırılarak elektronik satış usulünün getirilmesi planlanıyor. Kanun teklifinde icra sisteminin dijital çağa bütünüyle entegre edilmesi, açık artırmalara internete erişim olan her yerden çok daha fazla kişinin katılabilmesi, isteyen herkesin açık artırmada kolay ve şeffaf bir şekilde teklif verebilmesi, mezat salonlarına gelme ve oradaki teklifleri takip etme ihtiyacının ortadan kaldırılması ve böylece mahcuz mal veya hakkın rayiç değerinde satılabilmesi, böylece alacaklı ve borçlunun menfaatinin en üst seviyede korunması hedefleniyor.

İcra sisteminin sadeleştirilmesi ve daha da kolaylaştırılması amaçlanan teklifle, hacizli malların daha hızlı bir şekilde satışa çıkarılabilmesi için tarife usulü getiriliyor. Teklifte öngörülen değişikliklerden bazıları şu şekilde:

- İstihkak işlemlerinde mülkiyeti koruyucu hükümler düzenleniyor.

- Sicile kayıtlı malların kıymet takdirine ilişkin esaslar yeniden belirleniyor. 

- Borçluya haczedilen malın rızaya dayalı olarak satma imkanı veriliyor.

- Borcun icralarda taksitle ödenmesinde alınan damga vergisi kaldırılıyor.

- İhale uygulamasında yaşanan ve özellikle takibin tarafları ile ihale alıcısını zarara uğratan birtakım sorunlara çözüm bulmak amacıyla ihalenin feshini talep etmeye ilişkin usul ve esaslarda değişiklik yapılıyor.

- İcra daireleri başkanlıkları oluşturularak bu başkanlıkların yargı mensupları tarafından yönetilmesi sağlanacak.