|
Sağlıksız ya da uygun olmayan koşullarda hazırlanan
gıda maddelerinin yenmesiyle insana bulaşan listeria,
bazen salgınlar halinde enfeksiyonlara neden olabilen
ve özellikle yaşlılarda, yenidoğanlarda ve bağışıklık
sistemi çeşitli nedenlerle yetersiz olanlarda ölümcül
enfeksiyonlara neden olabilen bir bakteridir. Ülkemizde
de zaman zaman listeria salgınları yaşanmaktadır.
Gebelik esnasında geçirilen enfeksiyon sıklıkla belirtisiz
seyretmesine karşın düşüğe, erken doğum eylemine, koryoamnionite
(plasenta, zarlar ve amnios sıvısının enfeksiyonu),
intrauterin gelişme geriliğine ve bebeğin doğmadan ölmesine
neden olabilir. Herhangi bir aşısı olmayan bu enfeksiyonu
gebelikte geçirme riskinizi azaltmak elinizdedir. Bu
sayfa siz ve bebeğiniz için büyük tehlikeler taşıyan
bu bakteri enfeksiyonunu daha yakından tanımanız ve
yapabilecekleriniz hakkında bilgi sahibi olmanız için
hazırlanmıştır.
Listeria enfeksiyonu nedir?
Listeria enfeksiyonu, Listeria Monocytogenes adı
verilen bakterinin vücuda girmesiyle ortaya çıkan bir
enfeksiyondur. Bakteri toprakta, suda ve kanalizasyon
sistemlerinde yaşar ve buradan da evcil ve vahşi hayvanlara,
kuşlara, sineklere ve kabuklu deniz hayvanlarına geçer.
Bakteriyi taşıyan hayvanın gübresi ile bulaşmış sebze
ve meyvelerde, pastörize edilmemiş sütte, kırmızı ette,
tavuk etinde, deniz ürünlerinde ve yeterince işlenmemiş
sütlerden yapılan peynirlerde bulunan bakteriler insanlarda
listeria enfeksiyonuna neden olabilmektedir. Erişkinlerin
%1-5'inin dışkısında bakterinin bulunduğu tahmin edilmektedir.
Gebelikte geçirilen enfeksiyonun önemi nedir?
Listeria özellikle ileri yaşta, yenidoğan döneminde,
çocukluk çağında ve bağışıklık sistemi çeşitli nedenlerle
yetersiz olanlarda (AIDS hastaları, böbrek nakli yapılmış
ve bu yüzden bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar
gibi) daha sık ve daha ciddi enfeksiyonlara neden olabilmektedir.
İleri durumlarda bu enfeksiyonlar ölümle sonuçlanabilmektedir.
Gebelik dönemi de hücresel bağışıklık sisteminin doğal
olarak baskı altına alındığı bir dönem olduğundan anne
adayları bu enfeksiyona daha duyarlı olurlar. Gebelikte
geçirilen enfeksiyon plasenta yoluyla, suların erken
gelmesi ya da doğum eyleminin başlamasıyla vajinadan
direkt temasla bebeğe bulaştığında bebekte doğum öncesi
ve/veya doğum sonrası ciddi enfeksiyon belirtilerinin
ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Listeria enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?
Gebelikte ortaya çıkan listeria enfeksiyonu sıklıkla
belirtisiz seyreder. Bazı durumlarda grip ya da piyelonefrit
(~böbrek enfeksiyonu) gibi ateşli bir enfeksiyona benzeyen
belirtiler verebilir. Ender durumlarda tek belirtisi
ishal olabilir. Bazı anne adaylarında hiç bir şikayet
yokken bebek intrauterin (rahim içinde) enfeksiyona
bağlı ölür ve bu ilk ve tek belirti olabilir.
Enfeksiyon bebeğe geçtiğinde ne olur?
Anne adayının geçirdiği enfeksiyon bebeğe plasenta
yoluyla geçtiğinde düşük ya da erken doğuma neden olabilir.
Ancak en sık görüleni bebeğin intrauterin (rahim içindeyken)
ölmesidir.
İkinci bir geçiş yolu suların gelmesi sonrası anne
adayının vajinasında bulunan bakterilerin uterus içine
girmesidir. Bu durumda hem anne adayında hem de bebekte
ciddi enfeksiyon bulguları oluşabilir ve bebek doğmadan
ya da doğduktan kısa bir süre sonra enfeksiyona bağlı
ölebilir. Aynı riskler doğum eylemi esnasında eylemin
seyrinde su kesesi açıldıktan sonra da geçerlidir.
Yenidoğan döneminde ortaya çıkan listeria enfeksiyonu
oldukça ciddi bir durumdur. Yenidoğanlar enfeksiyona
özellikle hassastır ve ilk günlerdeki enfeksiyon %50
ölümle sonuçlanır. Bebek 3-4 haftalıkken oluşan enfeksiyonlarda
menenjit ya da sepsis (kana geçen enfeksiyonun tüm organlara
yayılması) ortaya çıkabilir. Yenidoğan döneminin ciddi
enfeksiyonları arasında yeralan B grubu streptokok enfeksiyonuyla
listeria enfeksiyonu arasında belirtiler açısından oldukça
büyük benzerlik görülmektedir.
Nasıl tanı konur?
Listeria enfeksiyonu çoğunlukla belirtisiz seyretmesi
nedeniyle çok sık konulan bir tanı değildir. Şüpheli
durumlarda kan, idrar, vajina ya da diğer sıvı ve dokulardan
alınan örneklerde direkt listeria kültürü yapılarak
tanı konabilir.
Gebelikte enfeksiyon oluştuğu saptandığında nasıl
bir yol izlenir?
Belirti vermeyen enfeksiyonların tanısı konamadığından
tedavi edilen enfeksiyonlar da azdır. Bebeğin karıniçinde
ölmesi, düşük, yenidoğan ölümü gibi durumlarda şüphelenerek
istenen kültürlerde üreme olduğunda antibiotik tedavisi
yapılır.
Anne adayında saptanan her enfeksiyon mutlaka tedavi
edilir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa bebeğe bulaşmasının
önlenme şansı o kadar yüksektir.
Gebelikte korunmak için neler yapılabilir?
Listeria sağlıksız ya da uygun olmayan koşullarda hazırlanan
gıda maddelerinden bulaşan bir enfeksiyon olduğuna göre
hastalığa yakalanmamak için gıda alımında bazı kurallara
uyulmalıdır. Bu kurallar yanlızca gebelik dönemi için
değil tüm bireyler için geçerli olan kurallardır.
· · Sebze ve meyveler yenmeden önce mutlaka usulüne
uygun bir şekilde yıkanmalııdır.
· · Pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinin tüketiminden
kaçınılmalıdır. Buna özellikle İtalya, Meksika ve Fransa
gibi ülkelerde üretilen ve türk mutfağında bulunanlardan
farklı çeşit peynirler de dahildir. Bu peynirler tüketilecekse
bile mutlaka sağlık kontrol raporundan geçmiş ve onay
almış olanlar tercih edilmelidir.
· · Tüm endüstriyel gıda maddelerinin üzerinde üretim
tarihi ve son kullanma tarihi ibaresi aranmalı ve tarihi
geçmiş besinler yenmemelidir.
· · Üzerinde standartları belirleyen kurumun (TSE) onayını
aldığı belirtilmeyen endüstriyel gıda maddeleri yenmemelidir.
· · Çiğ yumurta, çiğ her türlü et (tavuk, kabuklu deniz
hayvanları, balık, kırmızı et gibi) yeme alışkanlığı
terkedilmelidir.
· · Soğuk hazır gıdalar (sosis, sucuk, somon füme, hamburger
gibi) mutlaka ısıtılarak yenmelidir.
|
