|
Gebeliğin hangi haftasında meydana
gelirse gelsin vajinal kanama mutlaka doktor değerlendirmesi
gerektiren bir durumdur. Kanamanın çok hafif olması
ya da bir süre sonra kendiliğinden kesilmesi doktor
kontrolünden vazgeçmek için bir neden teşkil etmemelidir.
Tanım
Gebe uterusunun serviksle birleştiği bölgeye alt segment
adı verilir. Bu bölge uterus kaslarının bittiği ve serviks
bağdokusun başladığı arabölgedir. Bu ara bölgede ilerleyen
gebelikle çok önemli değişiklikler meydana gelir. Uterus
büyüdükçe alt segment gevşer ve serviksin yumuşamasına
katkıda bulunur. Doğum eylemi başladığında bu bölgedeki
gevşeme en üst seviyeye ulaşır.
Normal şartlarda uterusun yukarı kısımlarında yerleşen
ve gelişen plasentanın çeşitli nedenlerle alt segmente
yerleşmesi placenta previa (plasenta prevya okunur)
olarak tanımlanır. Placenta previa'nın en büyük tehlikesi
ciddi olabilen kanamalara yolaçması ve bebeğin doğum
kanalına girmesine engel olmasıdır.
Plasenta previa alt segmenti kısmen ya da tümüyle kapatarak
bebeğin uterustan doğum kanalına girmesine engel olur.
Bu durumlarda doğum eylemi başladığında doğum kanalına
giremeyen bebeğin doğumu yanlızca sezeryanla gerçekleşebilir.
Alt segmentin gelişme ve yumuşama sürecinde plasentanın
alt yüzünde bulunan damar uçları açıkta kadığında kanama
başlar. Alt segment yumuşaması ne kadar fazla ve ne
kadar hızlı olursa (doğum eylemi başlaması bu süreci
çok hızlandırır) kanama da o kadar şiddetli olur. Plasenta
alt segmentin üzerine tümüyle oturmuşsa hayatı tehdit
eden kanamalar ortaya çıkabilir.
Bazı gebeliklerde erken dönemlerde servikse yakın bir
yerleşim gösteren plasenta uterusun büyümesiyle serviksten
uzaklaşabilir. Bu yüzden placenta previa tanısı genellikle
28. haftadan sonra kesinleşir.
Placenta previa kimlerde ve neden olur?
İmplantasyon (döllenen yumurtanın uterusa yerleşimi)
uterusun en verimli ve en uygun bölgesinde gerçekleşir.
Genellikle çok geniş bir endometrium alanında embriyonun
yerleşecek bir yer bulması çok zor olmaz. Ancak daha
önceden geçirilen şiddetli endometritler (endometrium
(rahim iç tabakası) enfeksiyonları), endometriumun yapısını
bozan myom gibi tümörler ya da çok fazla sayıda doğum
ya da kürtaj endometriumun bazı alanlarını embryonun
yerleşmesine elverişsiz hale getirir.
Endometriumda kendine yerleşecek yer arayan embryo
son çare olarak uterusun en alt kısmına kadar gider
ve gebeliğin ileri dönemlerinde alt segment haline gelecek
yerde yerleşerek büyümeye başlar. Servikal kanala yakınlığına
göre kanalın girişini kısmen ya da tam kapatacak şekilde
yerleşim gösterdiğinde placenta previa meydana gelir.
Plasenta previa her gebelikte ortaya çıkabilir. Ancak
özellikle aşağıdaki risk faktörlerini taşıyanlarda daha
sık gözlenir:
çok sayıda doğum yapmış olanlar;
düşük ve kürtaj sayısı fazla olanlar;
çoğul gebelik taşıyanlar;
iki gebelik arası süresi kısa olanlar;
uterusa ait tümörleri olanlar (myom-özellikle endometrium
tabakasına yakın yerleşim gösteren submüköz tipte olanlar);
uterusta doğumsal bazı gelişim kusurları olanlar;
geçirilmiş endometrit öyküsü olanlar;
ileri anne yaşı olanlar;
şiddetli kansızlığı olanlar;
fetusun uterusta anormal yerleşimi (makat ya da yan
duruş);
Görülme sıklığı
Plasenta previa dört ve daha fazla sayıda doğum yapmış
olanlarda 1/20 oranında görülür.
İlk gebeliğini yaşayanlarda ise nadirdir ve 1/250 oranında
görülür.
Bir kez placenta previa oluştuğunda diğer bir gebelikte
tekrarlama riski 12 kat artar.
Placenta previaların %4'ünde placenta accreata denen
çok tehlikeli bir durum meydana gelir.
Placenta accreata plasentanın uterusun lifleri arasına
yerleşmesi durumudur. Bazı durumlarda plasenta özellikle
eski sezeryan kesisinin bulunduğu bölgeye yerleşirse
uterusu o bölgeden delerek ciddi kanamalara ve fetusun
ölmesine yol açabilir. Placenta accreata doğum sonrası
plasentanın ayrılmaması ve aşırı kanama olmasıyla kendini
belli eden ve uterusun ameliyatla alınmasına kadar gidebilen
bir durumdur.
Belirtileri
Plasenta previa en sık 34. gebelik haftasından sonra
ortaya çıkan ağrısız kanama şeklinde belirti verir.
İlk kanama ilişkide, vajinal muayene esnasında ya da
durup dururken olabilir. Kanamanın nedeni olgunlaşmaya
başlayan alt segmentin üstünde yer alan plasentadaki
kan damarlarının açılmasıdır. İlk kanama bazen çok şiddetli
de olabilir. Ancak genellikle placenta previada düzensiz
aralıklarla ortaya çıkan ve kendiliğinden duran ancak
cinsel ilişki, aşırı yorgunluk gibi durumlarda tekrarlayan
kanamalar söz konusudur.
Bazı durumda placenta previa ablatio'ya neden olur
ve böylece ilk belirtiler ablatio placenta belirtileri
olur.
Tedavi yaklaşımı
Tüm kanamalı gebelerde alınan ilk önlemler alınır.
Ağır kanama ile seyreden durumlarda eğer önlemlerle
durdurulamıyorsa gebelik haftası ne olursa olsun sezeryanla
doğum gerçekleştirilir.
Sezeryanda genellikle alt segment insizyonu tercih
edilir. Gebeliğin ufak olduğu ve alt segmentin henüz
gelişmediği durumlarda, yan duruşta, ya da plasentanın
alt segmente kesi yapmayı engelleyecek yerleşimde olması
durumunda klasik insizyon ile doğum gerçekleştirilir.[Sezeryan
ile ilgili ayrıntılar için tıklayınız]
36. gebelik haftasından sonra ortaya çıkan kanamalarda
bebek olgunlaşmış kabul edildiğinden genellikle sezeryan
için fazla beklenmez.
36 haftanın altındaki gebeliklerde kanama hafifse veya
önlemlere cevap veren bir kanama varsa annenin durumu
tümüyle kontrol altında tutularak bebeğin olgunlaşması
için bir süre beklenebilir. Bekleme sürecinde akciğer
gelişimini teşvik etmek amacıyla kortizon uygulaması
yapılabilir. Amniosentezde bebeğin akciğerleri olgunlaşmış
bulunursa daha fazla beklenmez.
Bekleme sürecinde anne adayına kaybettiği kanı tamamlamak
için haftada 2-3 üniteden daha fazla kan verilmesi gerekirse
genellikle daha fazla beklenmeden doğum gerçekleştirilir.
Placenta previa erken doğum tehdidi zemininde de kanamaya
başlayabilir. Bu yüzden CTG'de veya elle kasılma takibinde
kasılma saptanırsa, yani kanamayla beraber erken doğum
eylemi bulguları varsa tokoliz (doğum eyleminin durdurulması)
denenir.
Anne adayı ile eşi arasında Rh uygunsuzluğu söz konusuysa
mutlaka koruyucu amaçlı Anti-Rh immunglobulini (Rhogam)
uygulanır. [Rh uygunsuzluğu
ile ilgili ayrıntı için tıklayınız]
Ablatio Plasenta (Plasentanın
erken ayrılması)
|
