|
 Tanım
ve Etki Mekanizması
İçerdiği yüksek doz östrojen ve progesteron hormonunun
etkisiyle ovulasyon (yumurtlama) sürecinin geçici olarak
durdurulması için kullanılan haplardır.
Koruyuculuk Oranı ve Koruma Süresi
Düzenli olarak kullanıldıklarında doğum kontrol haplarının
koruyuculuk oranları çok yüksektir ve gebelik çok nadiren
oluşur. Koruyuculuk, bir kutu tam olarak kullanılacağı
varsayılırsa ilaç alındığı günden itibaren başlar ve
kutunun bitiminde yeni kutuya başlanmazsa biter.
Uygulanması
Jinekolojik muayene sonrasında doğum kontrol hapı kullanılmasında
sakınca görülmeyenler uygulamaya başlayabilir.
İlk kez başlayacak olanların ilk hapı adet başlangıcının
tercihen birinci günü, en geç beşinci günü almaları
gerekir. Hergün belli bir saatte bir tablet tok karnına
alınır. İçinde bulunan 21 tabletin bitiminden sonra
bir hafta ilaç alınmaz. Bu bir haftalık dönemde adet
görülür.
Bazı doğum kontrol hapları günlük tablet alma alışkanlığını
bozmamak için 28 tablet içerirler. Bu tabletlerin 21
tanesi diğerleri gibi olup 7 tanesinin içinde genellikle
demir vardır. Bu tip haplarda 21 gün sonra 1 hafta farklı
renkli bu demir hapları yutulur ve bu bir hafta içerisinde
adet görülür. Daha sonra diğer bir kutuya başlanır ve
uygulama bu şekilde korunma istendiği sürece devam ettirilir.
Doğum kontrol hapları düşük ve kürtajdan hemen sonra
başlanabilir.
Anne sütünü bozabileceklerinden emzirme döneminde uygulanmaları
uygun değildir. Emzirmeyi düşünmeyenlerde ise doğumdan
6 hafta sonra başlanabilir. Daha önce başlandığında
damarsal problemler oluşabileceğinden lohusalık döneminde
kullanılmamalıdır.
Kimlerde Uygulanması Sakıncalıdır
Gebelik şüphesi bulunanlarda, nedeni henüz belirlenmemiş
adet dışı kanaması olanlarda, tromboflebit (damar iltihabı)
geçiren ya da tromboflebit öyküsü olanlarda, beyin damarlarında
tıkanıklık olan ya da öyküsü olanlarda, vücudun diğer
organlarında damar tıkanıklığına yol açan bir durumun
varlığında ya da önceden böyle bir rahatsızlık geçirmiş
olanlarda, 35 yaş ve üzeri olan ve sigara içen kadınlarda,
yetmezlikle seyreden kronik karaciğer hastalığı olanlarda,
ilaç içindeki etken maddelere karşı allerjisi olanlarda
kesinlikle kullanılmaz.
Migren öyküsü, çeşitli kalp hastalıkları, nedeni bilinmeyen
başağrıları, hipertansiyon, diabet gibi hastalığı olanlarda
ise ileri incelemeler yapıldıktan sonra doktor kontrolü
altında kullanılabilir.
Avantajları ve gebelikten koruma dışındaki yararları:
İlaçların düzenli alınması koşuluyla çok güvenli bir
korunma yöntemidir.
Daha önce doğum yapmamış, yeni evli olan ve korunma
isteyen, belli bir süre çocuk istemeyen kadın için en
uygun seçenektir.
Gebelikten koruma dışında çok sayıda yararları vardır:
Adet kanamasının miktarını azaltarak gereksiz kan kaybını
önlerler.
Adet sancısı, doğum kontrol hapı kullananlarda daha
az sıklıkla görülür. Adetin düzenli olmasını sağlarlar.
Uzun süreli kullanan kadınlarda endometrium (rahim
iç tabakası) kanseri ve over (yumurtalık) kanseri çok
daha az sıklıkla görülür. Over kistleri ve memenin selim
tabiyatlı hastalıkları daha az görülür.
Dezavantajları
Her gün bir tablet alınmak zorunda kalınması bazı kadınlar
için sıkıcı olabilir. Meme kanserini artırıp artırmadıkları
konusunda halen çelişkili sonuçlar mevcuttur. Ancak
uzun süreli kullanan kadınlarda muhtemelen meme kanserini
artırmamaktadırlar.
Riskleri
Doğum kontrol hapları damar sistemi üzerinde çok önemli
etkiler yaptıklarından bu sistemin herhangi bir bölümünde
tıkanıklığa yol açabilirler. Bu durum teorik olarak
her zaman olabilir, ancak günümüzde kullanılan düşük
doz ilaçlar sayesinde ender görülür hale gelmiştir.
Yan etkiler
En sık görülen yan etkisi hafif bulantıdır. Bu durumda
bulantı giderici ilaç kullanılabilir. İlk üç ayda siklusun
başlangıcında ara kanama yapabilir. Bu geçici bir durumdur
ve ilacın koruyuculuğunu azaltmaz. Üçüncü aydan sonra
da bu durum devam ederse ilacı değiştirmek gerekebilir.
Başağrısı yapabilir ve bu ağrı genellikle ağrı kesicilere
cevap verir.
Uyarılar
Jinekolojik muayene olmadan kullanılmamalıdır.
İlaç alma unutulursa ertesi günü iki adet birden alınmalıdır.
İlaç üç günden daha fazla unutulursa kalan tabletler
yine düzenli olarak alınmaya devam edilir ancak o siklusta
prezervatif gibi ek bir korunma yöntemi uygulanır.
Ağrı kesicilere cevap vermeyen başağrısı, görme bozukluğu,
göğüs ağrısı, bacaklarda şişme ve ağrı, karın ağrısı
gibi durumlarda ilaç alımı kesilip doktora müracat edilmelidir.
Doğum Kontrol Hapı Kullanımında Oluşan Özel Durumlar
Gebelik oluşması:
Düzenli olarak doğum kontrol hapı kullanılması durumunda
pratik olarak gebelik imkansızdır. Ancak ilaç alımının
unutulması, ilacın son kullanma tarihinin geçmiş olması
ya da bilinmeyen bazı nedenlerle gebelik oluşabilir.
Gebelik oluştuktan sonra anne adayı doğum yapmaya karar
verirse bebeğin gelişimi dikkatlice izlenmelidir. Doğum
kontrol hapı kullanılması esnasında oluşan gebeliklerden
doğan bebeklerde ciddi anomalilerin ortaya çıkma olasılığı
ilacı kullanmamış olanlara göre çok yüksek değildir.
Ancak bu tür olguların bildirildiği bilimsel yayınların
sayısı bı konuda bir sonuca varmak için yeterli değildir.
Arakanamaların uzun süre devam etmesi:
Hapların kullanılması esnasında siklusun ilk haftasında
lekelenme tarzında ara kanamaları sık görülür. Bu durum
kadının bünyesi ilaca uyum sağladıktan sonra genellikle
en fazla üç ay içinde kaybolur. Üç aydan daha uzun süren
kanamalarda kadının yaşı 35 yaşın altındaysa ilaç değiştirilerek
yöntem uygulanmasına devam edilebilir. Ancak 35 yaş
ve üstü olan kadınlarda ilaç kullanımına son verilmesi
ve buna rağmen kanamaların devam etmesi durumunda endometrial
biopsi yapılması gerekir.
İlaç kullanımına son verilmesine rağmen adet görülememesi:
Bazı durumlarda ilaç kullanımının kesilmesine rağmen
düzenli adetler geri dönmeyebilir. Bu durum ilk üç ayda
sıklıkla ortadan kalkar. Ancak bir yıla kadar adet görülmeyen
durumlar olabilir. Doğum kontrol haplarının kadın üreme
sisteminde kalıcı bir hasar bırakmaları söz konusu olmadığından
adet görememe durumunda uygun tedaviyle ya da kendiliğinden
düzenli adetler tekrar oluşur.
|
