|
 Oyunlar
çocuklarımızın eğlenerek öğrenmesinde ilk basamağı oluşturuyor.
Çocuk oyun yoluyla fiziksel ve zihinsel yönden gelişirken,
deneme-yanılma yoluyla da kendi başına birşeyler öğrenmenin
zevkini yaşıyor ve kendine güven duygusu gelişiyor.
İyi bir oyuncağın temel kuralı, yaratıcılığı geliştirmesidir.
Oyuncak nedir? Bir kaynaktan aynen şöyle yazıyor: “Oyuncaklar,
çocuğun doğal yeteneklerini kolaylaştıran, böylelikle
de büyük bir eğitimsel işlevi yerine getiren oyun malzemeleridir.”
Peki oyun nedir? 3 ayrı tanımı var:
“Oyun, çocuğa hiç kimsenin öğretemeyeceği konuları,
kendi deneyimleriyle öğrenmesi yoludur.”
“Oyun, sonucu düşünülmeden eğlenmek amacıyla yapılan
hareketlerdir. Oyun ‘iş’ in karşıtı olarak düşünülmektedir.
Çünkü ‘iş’de belli bir bir sonuç sözkonusudur.”
“Piaget’e göre oyun, bir uyumdur.”
Suyun Önemi:
Aynı kaynakta eğitimsel değeri büyük olan oyun malzemelerinden
birinin de “su” olduğu yazıyor. Deneyim ve keşif olanakları
sağlayan su sayesinde utangaç çocuk uyarılıyor, saldırgan
çocuk sakinleşiyor. Su aynı zamanda çocuğun dikkatini
bir konu üzerinde uzun süre toplamasına da yardımcı
oluyor.
Kum ve su 2 yaşından itibaren tüm yaşlar için temel
oyun malzemesi olarak kabul ediliyor.
Elektronik oyuncaklar:
Elektronik oyuncaklar hakkında ne biliyoruz? Birçoğumuz
çocuklarımıza elektronik oyuncak almayı bir ayrıcalık
olarak görebiliriz. Fakat bakın kitaplar neler yazıyor:
“Elektronik oyuncak, çocuğun dar bir mekanda sıkışıp
kalmasına neden olan bir bireysel oyundur. Oysa benzeri
oyunlar çocukluğun ilk yıllarında aşılmış ve artık çocuk
kollektif oyun oynama dönemine girmiştir. İşte çocuğu
arkadaşlarından uzaklaştırmakla sosyal gelişimini olumsuz
açıdan etkileyen elektronik oyuncaklar ondaki yaratıcılık
yeteneğinin gelişmesini de engellemektedir.
Dikkat, algı, göz-el koordinasyonu ve muhakeme gibi
bazı zihinsel işlevlerin gelişiminde yararları bulunmasına
karşın, elektronik oyuncaklar çocuğun gerçek anlamdaki
oyun faaliyetini ve sosyal gelişimini olumsuz bir biçimde
etkilemektedir.”
Oyun Malzemeleri:
Bu yazıyı hazırlarken ben de sizler gibi yeni bilgiler
edindim. Bunların en önemlisi aşağıda okuyacaklarınız.
Oyun malzemelerine ilişkin bir sınıflandırma olduğunu
biliyor musunuz? Oyun malzemeleri 5 ana grupta ele alınıyormuş.
“Birinci malzeme grubu, çocuğun etrafını saran dış
dünyayı tanıması ve deneyim kazanmasına yardımcı olur.
Ancak bunu gerçekleştirebilmesi için çocuğa, ulaşabildiği
tüm objeleri yakalama ve keşfetme olanağı verilmelidir.
Bunların en önemlileri su, kum, toprak, çamur ve boyalardır.
İkinci grup malzeme, çocuğun yaratıcı yeteneğini ve
kendi kendini yönetebilme arzusunu uyaran çamur, boya
ve tebeşirlerdir.
Üçüncü grup oyun malzemesi, çocuğun hayal gücünü uyaran
bebek, bebek elbiseleri ve hayvanlardır.
Dördüncü grup malzeme, çocuğun yetişkin becerilerini
kazanmasına yardımcı olan fırça, süpürge, küçük ev eşyası
gibi model oyuncaklardır.
Beşinci grup malzeme ise, çocuğun bedensel ve zihinsel
yeteneklerinin gelişimine doğrudan doğruya yardımcı
olan jimnastik gereçleriyle, inşa oyuncaklarıdır.”
Doğru Oyuncak Seçimi:
Bebek 1 yaşına geldikten sonra sağlıklı bir gelişim
süreci geçirebilmesi için doğru oyuncak seçimi yapılmalıdır.
Bu oyuncaklar el becerilerini ve zihin gelişimini aynı
oranda etkilemeye yönelik olmalıdır.
Çocuk için seçilecek oyuncak yaşına, beceri ve ilgilerine
uygun olmalıdır. Ayrıca oyuncaklar sağlam, dayanıklı,
kullanışlı, bakımı kolay ve boyası çabuk çıkmayan cinsten
olmalıdır. Keskin sivri köşeleri olmamalıdır.
Birkaç oyuncağın işlevlerini tanıyalım:
Çıngıraklar:
Bebeğinizin belki de ilk ses çıkaran oyuncağı olacaktır.
Bebeğin dikkatini çeker. Uzanmasına ve yakalamasına
teşvik eder. Göz ve el koordinasyonunu geliştirir. Sebep-sonuç
ilişkisini öğrenmeye başlamasını sağlar.
Yumuşak oyuncaklar:
Yumuşak bir oyuncak ayı, bebeğin yatağında kendini güvende
hissetmesini sağlar. İletişim ve dil becerisinin gelişimi
açısından da yararlı olabilir.
Telefon:
6. aydan itibaren oyuncak telefon önem kazanır. Önceleri
tuşlarına basıp, ahizeyle oynarken zaman içinde konuşuyor
ve dinliyormuş gibi yaparak oynar. Telefonla “sanki
konuşuyor” gibi yapan çocuğun bu etkinliği, iletişim
becerisinin gelişmesi açısından önemlidir.
Şekilli kutular (bul-tak kovası vb.):
Basit olanları küçük bebekler için uygundur. Ancak daha
karmaşık olanları 2 yaş ve üzeri çocuklar için bir tür
test aracı olmaktadır. Bunlar; el becerisini geliştirme,
obje-boşluk uydurma, ayırt edebilme yeteneklerini destekleme
ve bunun yanında çocuğa “yok olan” objenin hala var
olduğunu anlatabilme açısından yararlıdır.
Çekmeli oyuncaklar:
Oturan bebekler için faydalıdır. Dengeli, yeterli ses
çıkaran, çekildikçe değişik şekilde hareket eden bir
oyuncak, çocuğa büyük zevk verir.
Toplar:
Emekleyen bir bebek topu kovalamaktan büyük zevk alır.
Yeni yürümeye başlayan bir bebek ise onu yuvarlar ve
yakalamaya çalışır. Daha büyük çocuk ise ayaklarıyla
vurabileceği, atabileceği organize oyunlardan hoşlanır.
Top oyunları karşılıklı etkileşim, iletişim, sıra bekleme
gibi sosyal becerilerin gelişmesi açısından da faydalıdır.
Müzik oyuncakları:
Enstrümanlar dinleme ve taklit etme becerilerini geliştirir.
Çocuğu belleğini kullanmaya zorlar. Bunun yanında işbirliği
ve sıra bekleme davranışlarını desteklemesi nedeniyle
sosyal faaliyetler için de faydalıdır.
LEGO DÜNYASI
Legolar çocuğun hayal dünyası için değişik fırsatlar
sunan oyuncaklardır. Çocuk, parçaları kendi hayal dünyasına
uygun şekillerde yerleştirerek değişik oyunlar yaratabilir.
Büyüklerin birşeye benzetemediği bir şekil, çocuk için
bir ev veya araba olabilir.
Lego türü geçmeli oyuncakları birbirine geçip çıkarmak
kaslara egemen olmayı, bu da çocuğun duyu-hareket açısından
gelişmesini sağlar. Çeşit çeşit biçimler yaratmak, modelleri
yeniden kurmak çocuğun düş gücünü çalıştırır ve algılama
duyusunu geliştimede rol oynar. Birşeyler kurmaya dayanan
bütün oyuncaklar veya oyunlar zekayı çalıştırır.
Bu yazımı genel olarak kaynaklardan faydalanarak hazırladım.
Çünkü oyuncağın çocuk gelişimindeki rolü psikolog doktorların
önemle üzerinde durduğu bir konu. Çocuğumuzun yaşına
uygun oyuncak seçimi, onun sosyal-fiziksel ve zihinsel
gelişimiyle doğrudan etkili olduğundan bu konuyu ele
alırken kaynaklara başvurup sizleri öyle bilgilendirmeyi
daha uygun gördüm.
Başvurulan kaynaklar:
Çocuğunuzun ilk 6 yılı – Prof.Dr.Haluk Yavuzer
Çocuk psikolojisi – Prof.Dr.Haluk Yavuzer
Çeşitli bebek dergileri-kitapları
|
